Imigração Alemã no dialeto Pomerano

Em dezembro de 2016, o Litoral Norte Gaúcho irá celebrar os 190 anos da presença alemã na região. Para comemorarmos a data, até lá vamos, postar aqui artigos sobre a história e a genealogia das famílias que formaram  a antiga colônia. A maioria delas com material inédito, nunca publicado. A ideia é de que, no futuro, possamos juntar a enorme quantidade de material genealógico e histórico sobre a colônia evangélico-luterana disperso e torná-lo acessível ao público interessado.

Anteriormente, postei aqui meu artigo Deutsche Einwanderer an der Nordküste von Rio Grande do Sul, sobre a presença de alemães no litoral norte gaúcho, publicado originalmente em alemão pela revista Tópicos, da Deutsch-Brasilianische Gesellschaft, no dialeto falado por minha família na Alemanha, o Kinz-Grenn-Reschioon (da região de Kinzig-Gründau, Hessen). Minha família também se estabeleceu em Três Forquilhas, a partir de 1836. Também postamos aqui, o mesmo texto em Hunsrückisch – dialeto alemão mais falado no Brasil.

Hoje vou postar o mesmo texto no dialeto Pommeranisch (pomerano). Em Três Forquilhas, o número de imigrantes falantes do pomerano foi muito pequeno (famílias Brusch, Bobsin, Marlow e Witt). Ainda assim, a contribuição na formação cultural da colônia é inegável.

A tradução e a adaptação foram realizadas pelos amigos Lilia Jonat Stein e José C. Heinemann.

Die andere Heimat

Düütsch inwandren na dai
Nordköst fon Rio Grande do Sul

 

Originaltext (Deutsch)
Rodrigo Trespach

Text-Üwersetzung von Lilia J. Stein und José C. Heinemann
(Pommeranisch)

Dai idee um düütsch woonstele gründen an dai köst fon Rio Grande do Sul kaim fon dem Provinsgovernator José F. Fernandes Pinheiro (1774-1847), an Visconde de São Leopoldo. Dai har al dai gründung fon dat uphulen in São Leopoldo organisijrt – São Leopoldo is dai airst uphulsstel for dai düütsch inwandren in Südbrasilien wäält woure. Hai hoft dår mit ain komunications doir tüschen dai Provins hauptstad Porto Alegre un dai Federalhaupstad Rio de Janeiro forbeeteren un tau dem hanlen mit dai produkte fon dem land beeter upweird erhule.

Uphulsstel Três Forquilhas (1826)

Im Juni 1826 wure ain pår familche uut São Leopoldo uutsuikt un dai militar Francisco de Paula Soares as dai foirståer fon dai nijg uphulsstel inset. Hai hät twai liste sreewe mit 422 lüürnåmen (86 familche un 64 lerg un lous keirls). Dai familche sin uutsuikt woure wat nog kair land bekoome hare, lerg un lous keirls, un dai wat unfreerer mit São Leopoldo wäire, un tau letst dai wat mit dem schif “Generosa” ankoome sin.

Nåfeel foirkoomen, sin dai koloniste am 01.11.1826 in fijw klaine schife richtung ain nijg uphulsstel suike gåe. Doir de fluss Guaíba un dai Laguna dos Patos sin sai bet an dem fluss Capivari hen koome. Fon dår an güng dat wijre mit ossenkare. Am 17.11.1826 kaime sai in dai klain stad Torres an, wou sai ain tijdlang inquartijrt woure sin. Im geigensats fon São Leopoldo wou dai afsnit na dem ankoomem fordailt wur, hijr is dat land uutdailt woure an forschijden denominatione. Dai 237 evangelische lüür bekaime land neig an dem fluss Três Forquilhas, dai 84 katoliche lüür häwe stüke land kreege tüschen dai lagüne Morro do Turvo un Jacaré. Sai nente dai uphulsstel São Pedro de Alcântara. Sou as dat gesets uutmåkt wäir, bekaim jeire familch 77ha land, tijre (küken, walachs, swijn), Såd (weit, rijs, boune, potüfel), anfängskapital un 10 jåre stüürlous.

In de ule uphulsstel Três Forquilhas leewte inwandres uut forschijden Düütschland regione åwer dat meist folk däir afstame fon Hessen-Darmstad. Ni blous dår, åwer im ganse Süden kaime tüschen 1824 un 1825 lüür uut Hessen. Spåre sin dai grupe uut Rheinland-Pfalz (Hunsrük un Alzey-Worms) ümer gröiter woure. Fon 1830 an, nådem imperator falen, is dat inwandren forbåre woure. Fon 1850 wijrer fång dat werer an.

Evangelisch-lutherisch Kirch

Im 19.Jh. wäir Brasilien air oficial katolisch Land. Dem düütsche folk wäir dat nij erlaubt de evangelische glouwe mit fraiheit pratiksijre un dai kirche dürste kair krüts wijse. Dat evangelisch folk fon Três Forquilhas (Lutheraner un Reformijrte) forsamelte sich oon dai uunerstützung fon dem regirung üm de Praister Karl Leopold Voges (1801-1893) wat an kain kirche hierarkij in Düütschland tau höire däir. Blous im 20 Jh. Hät sich dai Evangelisch Gemeind von Três Forquilhas an dai Evangelisch-lutherisch Kirch Brasilien (IECLB – Igreja Evangélica de Confissão Luterana no Brasil) ainig forbuune. Im Jår 1942, as Brasilien geigen dai aliijrten im 2. Wildkrijg kämpf hät, sin dai Godesdijnste un dai Schaule up Düütsch Språk forbåre woure. Feel daile wat up Düütsch sreewe wäire, sou as Tauwschijne-, Hochtijdschijne- un Doureschijne wat in dai Kirch fon Três Forquilhas wäire, sin fornicht woure. Dårweegen existijre kain Truugschijne fon dai jåre 1826 bet 1850 un Doureschijne fon 1826 bet 1890. Dat mökt dai geschichtforschung swår fon dai düütsch inwandren. Uk dai kirchhofe sin forstöt woure, feel gräwe un tåfels mit düütsch srijwt sin forbråke woure.

Para conhecer a genealogia das famílias alemãs no litoral gaúcho acesse  Imigrantes Alemães no litoral Norte gaúcho.

Leia o texto em alemão (revista Tópicos, DBG, 03/2011): Deutsche Einwanderer an der Nordküste von Rio Grande do Sul.

Leia o texto no dialeto Kinz-Grenn (Main-Kinzig-Kreis, Hessen): Deutsche Enwanderer oo do Nordkeste vo Rio Grande do Sul.

Leia o texto no dialeto Riograndenser Hunsrückisch (Hunsrück, Rheinland-Pfalz): Deitsche Immigran an der Nordküst von Rio Grande do Sul.

Curta e compartilhe com amigos e interessados. Obrigado!